Leë hande, vol hart

Al die goed wat ons opgaar. Jy weet waarvan ek praat. Kaste en kaste en stoorkamers vol goed.

Dis nou al 'n jaar of twee wat ek en my man daaraan dink om "af te tree". Nie in aftree soos om aftree-oord toe te gaan nie, of om die laaste paar jare (30 of so!) op die stoep te sit en tee drink nie, maar "aftree" van die besigheid, "aftree" van die plot, dit te verkoop, en 'n nuwe rigting in te slaan.

Ons is nou in die "derde" fase van ons lewe. Ek beskou die eerste fase as skoolgaan, die tweede fase 'n mens se "werkende" lewe en die derde fase wanneer mens kan terug sit, jou lewe in oënskou neem en besluit wat dit is wat jy regtig wil doen met die res van jou jare wat oor is.

Vir amper veertig jaar bly ons nou al hier op ons stukkie Afrika-hemel, 'n 10ha plot, na aan die natuur, waarvandaan ons ons besigheid bedryf, na ons diere omsien, daaglikse stappies in die veld geniet met my kamera en my sketsboek en sommer maar net die lief en leed met almal om ons deel. Vir veertig jaar was die omgewing goed vir ons, het vir ons daaglikse brood en nog veel meer gesorg, gelukkige dae, gelukkige jare.

Maar nou het ek besluit dat ek wil trek! Ek wil na my dogter toe gaan, naby my kleinkinders wees, by die see. My man sê hy kan Die Oog oorweeg, in die bosveld, maar ek wil kinders toe. Ek sien SO baie ouers wat SO ver van hul kinders is; hulle is die hele land vol en ver oorsee versprei en dis nie reg nie. Prof. Bleloch se kinders is in Amerika, Lynda Smith se kinders is in Australië, Liz se een kind is in Kaapstad, my suster se dogter is in Australië, Dr. Levinson se kinders is ook almal in Amerika en toe sy vrou ’n paar maande oorlede is (diep in die tagtigs was die twee) het hy net ’n paar maande gehou voor hy ook verlede week weg is. En nog vele ander wat ek ken.

Maar een ding kan ek jou vertel - ek is nie die tipe mens wat op my kind se nek kan gaan lê nie, of versorg wil word deur my kind nie. Onafhanklikheid is vir my baie belangrik en ek het nog te veel dinge om te doen voor ek gaan lê en sê ek is gedaan.

Dis nou waar al die goed inkom. Gedurende al daai jare maak mens goed bymekaar. Baie goed. Nie net in die huis nie, maar in kaste, en in stoorkamers. Goed waaraan mens geheg is, goed wat jy nie sommer net kan weggooi nie. Of wil weggooi nie. Hoe op aarde kan mens so geheg raak aan aardse goed? Baie van dit sommer net onnodig, ekstra stoele, wasbakke, wasmasjiene wat nie meer werk nie, ou toilet deksels.

En hoe trek jy moet so baie "goed"? Net die gedagte van skoonmaak, oppak en trek is genoeg om my in my spore te laat vassteek. Maar die tyd het gekom om skoon te maak en met leë hande en 'n vol hart 'n nuwe rigting in te slaan. Die ding is nou net om die plot verkoop te kry – ek kan selfs net 'n paar belangrike goedjies oppak en waai en die hele kaboedel net so vir ’n auctioneer gee dit hy alles opveil. Ek wil die laaste jare saam met my kinders geniet, deel wees van hulle lewe, nuwe dinge beleef en baie herinneringe saam met my neem wanneer ek uiteindelik hierdie wêreld verlaat.

.

Is dit tyd vir aftree?

Aftree. Ek is nou op daai ouderdom en dis 'n woord wat ek baie hoor deesdae. My dogter vra, "Wanneer gaan julle aftree, Ma?" Ander afgetrede vriende van ons ouderdom (ek en my man grens albei aan 70) vra ook die vraag, "Wanneer gaan julle aftree?" Nou het ek begin dink, is dit dalk tyd vir aftree?

Maar aftree van wat? Van werk? Vir die afgelope twintig jaar of so bedryf ek en my man ons trekker-besigheid hier op ons plot en ek kan waarlik sê dat daar min dae was wat soos "werk" gevoel het. Ons deure is oop van 8vm tot 5nm in die week, geen naweke nie maar as daar wel navrae vir trekkeronderdele is op 'n Saterdag, skroom ons nie om iemand te bedien as ons wel by die huis is nie.

Ons tyd is ons eie. Ek hoef nie my inkopies op Saterdae te doen omdat ek "werk" nie. Ek doen inkopies gedurende die week. As dit ons pas en as die werklading dit toelaat, dan sluit ons die deure en gaan kuier vir my dogter by die kus vir 'n paar dae. Ons gaan eet gereeld ontbyt saam by die Wimpy in Magaliesburg wanneer dit ons aanstaan en tussen-deur sien ek om na my hoenders, werk in die tuin, skets en skilder gereeld en beoefen 'n paar ander kreatiewe dingetjies wanneer ek lus is.

Ek stap gereeld vroeg-oggend of laat-middag op die plot rond, kamera of sketsboek in die hand, op soek na iets moois om te teken of af te neem. Ek laai en verkoop my kuns op verskeie webwerwe op die internet en 'n hele paar blogs hou my besig. My man se stokperdjie is om aan ou, klassieke karre te peuter en hy neem deel aan byeenkomste en uitstappies oor die Boere-oorlog geskiedenis van ons land, wat al sy spaar tyd, so tussen werk deur, in beslag neem.

Nou wonder ek net - aftree van wat? Wat is aftrede eintlik? Om op te hou werk?

Toe lees ek êrens 'n definisie van aftrede : "aftrede is ’n aksie waartydens ’n werker ophou om sy/haar hoofberoep te verrig, terwyl hy/sy steeds ’n inkomste ontvang in die vorm van pensioen. Omdat baie werkers voortgaan met arbeid op ander terreine, kan aftrede ook beskryf word as ’n radikale verandering en ’n voortgaande proses." 

Mense sien met verwagting uit na die dag wanneer hulle finaal van werksdruk, tydsdruk en ’n magdom verantwoordelikhede verlos kan wees om hulle eie ding rustig en ontspanne te kan doen. Arbeid het die mens se lewensiklus geword, met aftrede as die finale fase in die siklus. Eers in die twintigste eeu het mense lank genoeg bly leef om te kan aftree. In die Steentydperk was die gemiddelde lewensverwagting ongeveer 18 jaar, in die Romeinse tyd 22 jaar, in die Middeleeue 25 jaar en teen 1900 was dit 44 jaar. Vandag kan ’n man verwag om 76 jaar en sy vrou 80 jaar of ouer te word.

So aangesien dit blyk dat daar nog so om-en-by twintig of dertig jaar vir ons voorlê, met of sonder om te werk, is dit dalk nou meer 'n geval van aftree van ou gewoontes; aftree van die roetine van 7vm wakker word, half-agt te bad en 8-uur die deure vir besigheid oop te maak, aftree van die roetine om 10uur ontbyt te gaan eet, aftree van die roetine van dinge oor en oor dieselfde te doen.

Dalk is dit nou tyd om partymaal eers 9-uur op te staan; dalk is dit nou tyd om vir 'n verandering in 'n vreemde land in 'n vreemde bed wakker te word, dalk is dit nou tyd om Mount Everest te gaan klim. Dalk is dit nou tyd "to be what you might have been."

Volsirkel : George Eliot het gesê, "It's never too late to be what you might have been". Maar ek dink dit is klaar te laat - ek voel ek is al klaar 'what I might have been'.

So ek dink ons lewe is 'n voortgaande proses. Ons hoop om hier dood te gaan, afgetree of te nie - Dave in sy werkswinkel en ek voor my esel of die rekenaar, besig om een laaste blog-pos of skilderstuk te doen (die onvoltooide meesterstuk.)

.